Deadly MEDICINES and Organised CRIME

 

 

 

How big pharma has corrupted healthcare

door

Peter C Gøtzsche

Nederlandse vertaling: Dodelijke medicijnen en de georganiseerde misdaad

Lemniscaat 2015

 

Inleiding

 

Het boek schetst een buitengewoon negatief beeld van de farmaceutische industrie . Het is op veel publicaties en openbare gegevens gebaseerd. Het is een aaneenschakeling van dubieuze activiteiten rond geneesmiddelen als zodanig en van ongewenste verhoudingen tussen industrie, beroepsorganisaties, tijdschriften en artsen. Peter Gøtzsche komt herhaaldelijk tot de slotsom dat de patiënten het kind van de rekening zijn. Geneesmiddelen verdienen de bronzen medaille op het podium van de doodsoorzaken. De nadruk ligt sterk op het verleden. Dat kan natuurlijk ook niet anders als je op misstanden wilt wijzen. Het hoofdmotief is dat de activiteiten en inspanningen van “big pharma” niet op het welzijn van de patiënten en de innovatie van het arsenaal aan geneesmiddelen gericht zijn. Alles draait om geld en is gericht op winst. Regulators en politici komen ook niet met de schrik vrij op bepaalde punten.

 

Kosten

 

Er is de laatste jaren veel te doen over de hoge kosten van geneesmiddelen. Hoe veel mag de verlenging van het leven met één jaar kosten? 100 k€ wordt wel genoemd. Waarom moeten geneesmiddelen zo duur zijn? De wapens ter verdediging zijn: innovatie, hoge kosten voor het klinisch onderzoek en belangrijke middelen voor aanpak van kleinere aantallen patiënten met specifieke en zeldzame aandoeningen. Die kosten zullen blijven stijgen. Daarbij komt dat de middelen vaak niet tot genezing leiden, maar hoogstens tot verlenging van het leven. De veel gehoorde toekomstverwachting dat kanker een chronische ziekte zal worden, stemt volgens Gøtzsche ook niet tot echte vreugde. Immers dat betekent dat de behandelingen langduriger zullen zijn en de kosten dus met de levensverwachting mee zullen groeien. Dat zal er toe leiden dat nog meer patiënten zich melden voor psychische ouderdomsklachten. Die zijn ook niet gratis. Daarover merkt Gøtzshe smalend op dat de bonus komt zodra de patiënt dement en incontinent in een verzorgingshuis terecht komt. Dan worden we met z’n allen dus ongezond ouder en krijgen onze nazaten hoe langer hoe later hun AOW.

 

Prioriteiten

 

Het leidmotief van de farmaceutische industrie behoort volgens Gøtzsche te zijn: de ontwikkeling van geneesmiddelen voor ziektes die niet op andere wijze dan met geneesmiddelen te voorkomen of te genezen zijn. De kwaliteit van leven dient voorop te staan, niet de zinloze verlenging. Dit beleid wordt wel gepredikt, maar volgens Gøtzshe niet gevolgd. De aangevoerde argumentatie voor de hoge prijzen degradeert hij tot industriefabels. Maar hij heeft wel een sterk punt als hij een, niet limitatief, tussenstandje maakt van de boetes en dwangsommen die de 10 grootste farmaceutische bedrijven in een vijfjarige periode (2007-2012) hebben moeten betalen en dat ook gedaan hebben. Totaal bedrag ruim meer dan $ 13.109 de geneesmiddelen verstopt. Niks innovatie dus,  gewoon klachten en rechtszaken!

 

Het zwaartepunt van de farmaceutische activiteiten ligt naar het oordeel van Gøtzsche thans veel te sterk op de ontwikkeling van middelen die bestaande geneesmiddelen kunnen vervangen als die hun patent verliezen: “me-too” producten. Ze worden klinisch getest tegen placebo. De gezondheidswinst ten opzichte van de bestaande middelen wordt in zulke studies niet gemeten. Dat is op zich natuurlijk al vreemd, maar wordt door de internationaal geldende regelgeving afgedekt. De studies worden bovendien door de farmaceutische industrie zelf bekostigd en beoordeeld, zij het met medewerking van artsen en ziekenhuizen, die echter vaak niet over alle gegevens de beschikking krijgen. Bovendien bepaalt de farmaceutische industrie zelf welke gegevens in de officiële aanvraag voor registratie worden opgenomen. Daarnaast wijst Gøtzsche erop dat dikwijls onderzoek wordt uitgezet met gratis monsters, vaak zonder placebo en zonder enige relevante, wetenschappelijke betekenis; als try-out om artsen over te halen tot het voorschrijven van zo’n middel (seeding trials). De betrokken artsen gaan daarbij veelal  “vrij uit” of worden anderszins beloond. (dertien miljard dus)! Dit topje van de ijsberg (?) zit wel in de prijs van

 

Regelgeving

 

De vigerende regels voor de registratie van geneesmiddelen hebben de bestaande situatie mede in de hand gewerkt. Het feit, dat vergelijking met bestaande middelen niet verplicht is, moet als een denk- of kunstfout worden aangemerkt. Zo kun je de kat op het spek binden. Daarbij komt dat verstrengeling van de belangen ernstig wordt gemaskeerd door de financiering van het totale beoordelingsproces. Ook klokkenluiders hebben in dit systeem geen kansrijke uitgangspositie. Kortom, het uitgangspunt is verkeerd. Niet de CEO’s van de farmaceutische industrie, maar de vertegenwoordigers van de patiënten zouden over de werkzaamheid en de schadelijkheid van nieuwe geneesmiddelen moeten oordelen. Iedere (schijn van) belangenverstrengeling moet worden uitgesloten. De patiënten worden door de overheid vertegenwoordigd. Politici moeten dus niet slapen, moeten zorgen voor beleid dat financiering van het klinisch onderzoek met gemeenschapsgeld mogelijk maakt en dat de beoordeling ver van de farmaceutische industrie plaats vindt. Het gemeenschapsgeld is uiteindelijk van de patiënten. Zo’n systeem zal zich rijkelijk terugverdienen in de kosten van de gezondheidszorg.

 

Artsen & beroepsorganisaties

 

Het vigerende systeem leidt tot misstanden, die naar corruptie rieken of het daadwerkelijk zijn. De financiering van congressen, het voortbestaan van tijdschriften, de ondersteuning van zogenaamde educatieve projecten, dat alles wordt mede gefinancierd door de farmaceutische industrie. Dat is zo gegroeid en is niet een-twee-drie om zeep te helpen. Vrijwel alle artsen worden meegezogen in dit proces. Het is duidelijk dat niet alle medici vrijgepleit kunnen worden van een bijdrage aan de huidige situatie. Het heeft natuurlijk geen pas om op publicaties te gaan staan tegen een vergoeding als het manuscript niet of

nauwelijks door je bekeken is. Dat schijnt volgens Gøtzsche voor te komen. Maar het systeem als zodanig leidt ook tot onvolledige informatie over de werking en nevenwerkingen van de aangeprezen en toegelaten geneesmiddelen. Verwachtingen kunnen dus vals zijn, ook voor de dokters. Het systeem deugt gewoon voor geen meter.

 

Hoe had het gemoeten en hoe moet het worden?

 

Alles draait bij de geneesmiddelen om “Efficacy” en “Safety”. Mooie woorden gekozen om te voorkomen dat de nadruk gaat vallen op “Benefit” en “Harms”. Deze keuze prefereert Gøtzsche in zijn boek. Bij medicatie moet de vraag voor de patiënt natuurlijk inderdaad zijn: “Wat heb ik er (nog!) aan en krijg ik geen last van allerlei bijwerkingen”. En als dan het antwoord moet zijn dat je misschien 4 maanden langer leeft en dat al je nog functionerende organen problemen kunnen gaan geven, dan zal er toch meer twijfel ontstaan voor het nut van de voorgestelde behandeling.

 

Het moet dus zo worden, dat politici zorgen dat de regelgeving wordt aangepast, dat nieuwe middelen met bestaande middelen worden vergeleken en dat het niet de pharmaceutische industrie kan zijn, die het onderzoek doet, maar dokters en wetenschappers, die niets met de industrie te maken hebben en die niet kunnen worden in- of omgekocht. De verkregen resultaten moeten natuurlijk ook niet door de industrie zelf beoordeeld worden of door een instantie die (deels?), direct of indirect, door de industrie wordt ondersteund of gefinancierd. Een slager mag ook zijn eigen vlees niet keuren, een sporter niet zijn eigen dopingtest beoordelen. Het zal de gemeenschap enerzijds geld kosten, maar dat zal anderzijds ruimschoots terugverdiend kunnen worden in de prijsstelling van de medicamenteuze behandeling,

 

November 2015

Dr Albert M. Kroon

Oud-hoogleraar Fysiologische Chemie RUG